Blog: niet Renaissance gebouw Unité d'Habitation

Analyse niet renaissance gebouw: Unité d'Habitation Marseille ontworpen door Le Corbusier

De Modulor
Voordat er verder wordt  ingegaan op de flat van Le Corbusier wordt er eerst dieper ingegaan op de Modulor.

De Modulor is het maatsysteem ontwikkeld door Frans Zwitserse architect Le Corbusier. De term komt van het Franse Modulor wat letterlijk vertaald betekend: proportioneren. Het doel van de Modulor is een wiskundige benadering van de menselijke maat mogelijk te maken waarmee gebouwen afgestemd worden op de maten van een mens.

Met de Modulor probeert Le Corbusier een visuele brug te slaan door tussen het metrische en imperialistische stelsel. Het metrische stelsel is het matenstelsel waar in Nederland mee wordt gewerkt: centimeters, meters, kilometers enzovoort. Het Imperialistische stelsel is het Engelse maat systeem met de: voet, duim, enzovoort. Le Corbusier treedt hiermee in de voetsporen van Vituvius die veel eerder de Vitruviusmens ontwikkelde.

De hoogte van een man met opgeheven arm kan in delen worden verdeeld op punten die zijn positie in de ruimte bepalen: zijn voeten, zijn navel, zijn hoofd, zijn vingertoppen. Deze drie intervallen leveren een reeks uit de gulden snede.

De Modulor bestaat uit twee reeksen, de blauwe en de rode reeks.

Voor de rode reeks pakte Le Corbusier als basis de afmeting van de gemiddelde Europeaan van voet tot kruin: 1,75 meter. Hier is hij later op terug gekomen door de maat aan te passen naar de Engelse voetmaat. Waar hij een lengte nam van 6 voet, 1,83 meter. Door deze waarde herhaaldelijk door PHI te delen kwam hij tot de rode reeks: 183,113,70,43,27…

De (blauwe reeks is gebaseerd op de hoogte van een staande man met opgeheven arm: 2.26 meter.

Bekende werken van Le Corbusier waarin de Modulor is toegepast zijn het klooster van Sainte-Marie de la Tourette, Chandigarh, Notre Dame du Haut, en het door ons te analyseren gebouw Unité d'Habitation. Een van de meest aansprekende voorbeelden is het klooster van Sainte-Marie de la Tourette.

In dit ontwerp van Le Corbusier is iedere slaapcel van een monnik 2.26m hoog is en 1.83m breed. Zoals te zien is op de onderstaande afbeeldingen.

Inspriratie Unité d'Habitation

Unité d'Habitation (la cité radieuse) is een wooncomplex uit 1952 ontworpen door Le Corbusier in samenwerking met de architect-schilder Nadir Afonso. Unité d'Habitation is gelegen in het zuiden van de Franse stad Marseille. Het complex is gebouwd in de periode 1947-1952. De kern van het ontwerp werd door Le Corbusier al in 1925 voorgesteld tijdens een Art Deco-expositie in Parijs, met het Pavillon de l'Esprit Nouveau. Bij zijn ontwerp werd hij sterk beïnvloed door de Narkomfin gebouwen in Moskou gebouwd in de jaren 30 naar een ontwerp van de architect Moisei Ginzburg.

Hieronder een afbeelding van de indeling van een appartement in het Narkomfin building.

Narkomfin building

Het Narkomfin building was tot dan het grootst uitgevoerde project: een betonnen (béton brut) flatcomplex van 18 verdiepingen met 337 appartementen, voorzien van binnengelegen winkelstraten en diverse faciliteiten op de zevende en achtste verdieping. Het complex is 138 meter lang, 25 meter breed en 56 meter hoog. De appartementen nemen twee verdiepingen in beslag. Het dak dient als zonneterras. De architectuur en ontwerp van het gebouw en haar omgeving worden gezien als de basis voor de Brutalisme-stroming.

Brutalisme

Het Brutalisme is een architectuur stroming die is ontstaan vanuit het modernisme. Het Brutalisme kende zijn hoogtijperiode in de jaren vijtig tot en met de jaren zeventig.

Aanvankelijk werd het Brutalisme vooral geïnspireerd door de Zwitserse architect Le Corbusier (vooral in zijn Unité d'Habitation gebouw) en door Ludwig Mies van der Rohe. De term Brutalisme is afgeleid van het Franse béton brut letterlijk vertaald: ruw beton.

Kenmerkend voor de stijl zijn blok-achtige, geometrische en herhalende vormen. Vaak worden de texturen van hout gebruikt om het materiaal te vormen, dat meestal ruw, onversierd beton is.

Brutalisme wordt vaak bekritiseerd omdat het slecht aansluit bij gebouwen in de omgeving.

Visie Le Corbusier

Het originele plan van Le Corbusier was het maken van een stad voor drie miljoen inwoners (Ville Radieuse). Dit waren grote betonnen gebouwen waar tussen een snelweg liep zoals te zien is op de afbeelding. Dit plan van Le Corbusier is nooit uitgevoerd.  Unité d'Habitation is een verschaalde versie van dit idee.

Situering Unité d'Habitation

Het “Unité d'Habitation” flatgebouw is gesitueerd in een groot park “Parc de la Magalone” de hoofdgevels zijn gericht op het oosten en westen. Vanwege de koude wind waaraan hij onderhevig is is de hele noord gevel gesloten. Het gebouw is 165 meter lang, 24 meter breed en 56 meter hoog. 

De ontwerpregels van Le Corbusier
Le Corbusier ontwerpt volgens zijn vijf zelf opgestelde ontwerpregels:

·         Les pilotis: het gebouw moet van de grond verheven worden

·         Le toit-jardin: het platte dak wordt als buitenruimte ingericht

·         Le plan libre: vrije indeling op elk niveau dankzij het skelet

·         La façade libre: de gevels zijn niet dragend

·         La fenêtre en longeur: het horizontale bandraam

Ontwerpregels toegepast op Unité d'Habitation.

Les pilotis:

Het gebouw staat op pilaren, wat er voor zorgt dat de horizon niet wordt vervuild. Het is mogelijk om onder de flat door te kijken. Tevens  creëert de ruimte onder het gebouw plek voor parkeergelegenheid en circulatie van voetgangers. Enkel de entree hal met de liften en het conciërge gedeelte bevind zich op de begane grond.

Le toit-jardin:

Het dak is toegankelijk voor de bewoners er is zelfs een zonterras ingericht inclusief een zwembad voor de kinderen.

Le plan libre:
De plattegronden zijn vrij indeelbaar, er zijn vides in de woning (in het Frans duplex genoemd) dit kan allemaal worden gerealiseerd dankzij het betonnen skelet.

La façade libre:
Doordat de constructie van het gebouw wordt gerealiseerd door palen kan le Corbusier de gevel vrij indelen.

La fenêtre en longeur:

Er lijken in dit ontwerp geen bandramen te zijn toegepast.

Indeling gebouw

Het plenum onder de eerste verdieping bevat de airconditioning, lift machines en diesel generatoren.  Het gebouw biedt de ruimte voor 337 appartementen van 23 types variërend van vrijgezellen appartementen tot gezinnen met 8 kinderen. 

De appartementen zijn verdeeld in paren over drie etages en worden verbonden door vijf gangen. Dit worden de interne wegen genoemd, een op elke derde verdieping. Ze lopen over de lengteas van het gebouw

Elk appartement bestaat uit twee verdiepingen verbonden door een trap de woonkamer heeft een hoogte van 4.80m en bestrijkt dus twee verdiepingen.  Een groot raam van 3.66 x 4.80m geeft uitzicht op het landschap.  Langs de interne weg op de 7^e en 8^e verdieping is een winkelcentrum,  ook is hier het hotel gedeelte van het gebouw te vinden. De 17^e etage, gelijk de laatste etage biedt ruimte voor een crèche. Van hieruit kan naar buiten gelopen worden waar een dakterras inclusief klein zwembad te vinden zijn. Tot slot is er een gymzaal geplaatst.

De Modulor toegepast op  Unité d’Habitation

De appartementen bij Unité d’Habitation zijn hart op hart 4,19 meter breed. Deze breedte wordt verkregen door een kamerbreedte van 3,66 meter en een muur van 0,53 meter te gebruiken beide waarde zijn afkomstig uit de blauwe serie.

De hoogte van elke verdieping is 2,26 meter de hoogte van een persoon van 1,83 meter met uitgestrekte arm.

De gang die over de lengteas van het gebouw loopt is 2,96 meter breed is Afkomstig uit de rode serie.

In de onderstaande tekening zijn de verhoudingen van de Modulor. 

plattegrond complete gebouw Unité d'Habitation

Dak van  Unité d'Habitation.

Verhoudingen tabel. 

Plattegrond appartement

Doorsnede appartement

Blog tekst1: Grondslagen van de bouwkunst van Palladio

Deel III
Grondslagen van de bouwkunst van Palladio

De tekst begint met de auteur Giangiorgio Trissino die twintig jaar heeft gewerkt aan een helden epos waarin wordt beschreven hoe de Goten worden verdreven uit Italië. Trissino was een humanist met een brede ontwikkeling en encyclopedische kennis. Het was mede door zijn epos  dat Italiaanse cultuur met klassieke tradities kon worden behouden.  En zelfs de cultuur verbeteren door deze te “vergrieksen”

Een beschrijving van een paleis door Trissino

Een kruisgang loopt ronde de kleine hof

met ruime bogen die op ronde pilaren rusten;

hun hoogte is gelijk aan de breedte van het plaveisel,

hun doorsnee is gelijk aan de hoogte gedeelte door acht.

Elke zuil heeft een zilveren kapiteel.

Waarvan de hoogte de maat van har doorsnee herhaalt

Terwijl de schat op een metalen basis staat;

Die weer precies half zo hoog is.

Dit visioen van een academische modulaire structuur is een poëtische parafrase van Vitruvius.

Het is ook Trissino die de jonge beeldhouwer: Andrea di Pietro d Padova de naam Palladio gaf. Palladio verwijst naar de godheid Pallas. Hieruit bleek dat er veel van “Palladio” werd verwacht.

Palladio is geboren in 1508. Op zestienjarige leeftijd sloot hij zich aan bij het gilde van metselaars en steenhouwers. In 1536/1537 wordt hij terwijl hij werkzaam is als metselaar ontdekt door Trissino.

Trissino richt ook een academie geheel naar zijn idee over hoe je als mens voorbeeldig moreel gedrag moet vertonen en lichamelijk rein moest zijn. Hij combineerde de traditionele Griekse filosofie met het kloosterleven.

Trissino kwam erachter dat de kennis van Vitruvius niet goed is begrepen en dat men ruim vijftien eeuwen later de kennis van Vitruvius opnieuw kon herontdekken en toepassen. Volgens Trissino bevatte het werk van Vitruvius alle geheimen van de antieke architectuur.

Trissino neemt Palladio aan de hand, leert hem over Vitruvius, neemt hem mee naar Rome. Palladio zal zijn leven lang de Griekse en Romeinse oudheid blijven bestuderen. De overblijfselen uit de oudheid staan bij Palladio voor: “een schitterend en verheven getuigenis van de Romeinse Grandeur en voortreffelijkheid (virtu).”  Palladio was diep onder de indruk door de studie van “het wezen van de deugd.”

“De overblijfselen van zoveel prachtige gebouwen geven ons een waarheidsgetrouw beeld van de Romeinse deugd en grootheid waarin we anders misschien niet zouden kunnen geloven.”

Deze studies zorgden voor veel nauwkeurige informatie over de architectuur uit die tijd.

In 1575publiceerd Palladio zijn meesterwerk: Quattr libri del’architecttura. In dit boek wordt de gehele architectuur behandeld

Daniele Barboso(criticaster Vitruvius):

Definitie over kunsten: kunsten zijn een onderdeel van een omvattend systeem van menselijke activiteiten dat gebaseerd is op de vijf intellectuele deugden van Aristoteles: kunst, wetenschap, vooruitziendheid, wijsheid en intellect.

Het volgende stuk is direct overgenomen uit het boek vanwege de precisie van de formuleringen die ik niet zou durven herschrijven.

Wetenschap en Intellect hebben beide met “absolute waarheid” (“il vero necessario”) van doen, dat wil zeggen met de waarheid in de dingen zelf, die door onbetwistbaar bewijs wordt gevonden. De Wetenschap is echter een verworvenheid, terwijl het Intellect is aangeboren en de kracht en de deugd van de ziel weerspiegeld. De kunsten hebben van doen met “relatieve waarheid” (“il vero contigente”), dat wil zeggen, met de van de menselijke wil afhankelijke waarheid die zich manifesteert in menselijke scheppingen. Er bestaat echter een punt waar de sferen van de absolute en de relatieve waarheid elkaar raken. Mathematica dankt haar bestaan aan Intellect; de op getallen gebaseerde kunsten, zoals meetkunde en andere takken van de mathematica, kennen grootte en daarin ligt de waardigheid van de architectuur“

Aristoteles:“nasce ogni arte da isprienza” = Ervaring brengt kunst voor

Ervaring wordt gevoed door zintuigen.

Met deze definitie van kunst staat de kunst dicht bij wijsheid

Vitruvius	Barboso
Architect moet over waarheden beschikken. (kennis van verhoudingen en getallen)	“de kunstenaar werkt allereerst met zijn intellect en concipieert in de geest; daarna vormt hij de stof tot symbool op grond van zijn innerlijke voorstelling. Dit geldt in het bijzonder voor de architectuur”
	Architectuur is deugd

De deugd in de Architectuur staat voor Palladio en Barboso voor: het vermogen “abolute waarheid” van de mathematica concreet in de ruimte gestalte geven. Dit is terug te vinden in de titelpagina van quattro libri

Aristoteles leer van imitatio

Plato(idealist) wijst naar de buitenaardse ideeenwereld waar Aristoteles(empirist)  zijn hand op de aarde legt

Aristoteles stelt dat het onmogelijk is om iets letterlijk na te maken. Men stopt er altijd wat “van zichzelf “ in. Sterker nog Aristoteles stelt door de goede kunstenaars te imiteren dit vaak kan leiden tot de beste creaties.